Đồ chơi phát triển tư duy

Thông tin thêm

Phân tích tổng hợp là bước đầu cho sự phát triển tư duy logic ở trẻ 5 tuổi, mà trước đó là những tư duy tiền logic ở trẻ dưới 5 tuổi. Trước đây ở lứa tuổi nhỏ hơn, với tư duy trực quan thì trẻ chỉ có những hình ảnh trong tâm trí khi thấy được những hình ảnh cụ thể trước mắt, chưa có được sự liên tưởng giữa các hình ảnh mà trẻ đã nhìn thấy trước đó ( được lưu giữ trong ký ức) để tạo nên một chuỗi các hoạt động xảy ra theo trình tự thời gian. Cái nhìn của trẻ là một cái nhìn tổng thể, chưa có khả năng phân tích.





Ví dụ: Trẻ phân biệt hay nhận ra chiếc xe gắn máy của bố, nhưng không phân tích được nó khác với những chiếc xe khác ở điểm nào.


Dần dần, cùng với sự quan sát và được hướng dẫn, tham gia chơi các trò chơi…Trẻ bắt đầu nhận ra những đặc điểm của các đồ vật, con vật và các loại thực vật có điểm nào giống nhau, điểm nào khác nhau …để có thể xếp cùng nhóm với những đặc tính chung. Trẻ bắt đầu có được khả năng sắp xếp các hoạt động trước – sau và đi đến khả năng có thể hình dung được điều gì sẽ xảy ra sau đó.

Trên cơ sở đó trẻ sẽ từng bước hình thành tư duy logic – đây là một yếu tố quan trọng để cho trẻ học môn toán trong suốt cấp Tiểu học, vì các kết quả của toán học là hệ quả của các yếu tố có trước. Vì vậy ngoài những gì trẻ học được ở nhà trường Mẫu giáo, trong các hoạt động tại gia đình, các phụ huynh nên tìm cách giúp cho trẻ có điều kiện quan sát, suy luận với những gợi ý trong các hoạt động tại gia đình bằng việc cho trẻ chơi hay xem các trò chơi phân loại, xếp nhóm, tìm điểm khác nhau, giống nhau và đưa ra các câu hỏi đại loại như:

Sau điều này sẽ là cái gì ? điều gì sẽ xảy ra ? hay cụ thể hơn như: Nhà mình có 4 người, bố, mẹ con và em, vậy con sẽ cắt cái bánh làm bao nhiêu phần để cho mỗi người ?

Phụ huynh cần giúp cho trẻ nhận ra mặt số và số lượng ( 1 = một con gà, 1 trái banh; 2 = hai quả cam …) tập đếm dưới nhiều hình thức khác nhau : đếm bằng ngón tay, đếm bằng que, bằng các hình cụ thể… Khi trẻ đã có những kiến thức cơ bản về số, bố mẹ có thể dạy trẻ những phép tính đơn giản, từ đó giúp cho việc nâng cao khả năng tư duy trừu tượng ( phía bán cầu não trái) đây là bán cầu điều khiển các kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, tính toán, suy luận.. sẽ giúp trẻ phát triển tốt tư duy logic.




Các câu hỏi đánh giá mức độ phát triển tư duy logic :

1. 1.Trẻ đã biết phân biệt về mức độ to/nhỏ – về vị trí trên/dưới, trước/sau, trong/ngoài của các vật chung quanh chưa ?


2. 2.Trẻ có khái niệm và phân biệt được bên phải, bên trái phía trước phía sau với vị trí của chính mình chưa ?


3. 3.Trẻ có thể chơi các trò chơi xếp hình để tạo ra một mô hình : Xếp thành một căn nhà, một cây cầu, một căn phòng .v.v.


4. 4.Trẻ có biết chỉ ra các vật có cùng một nhóm (Các đồ dùng làm bếp, các đồ dùng trong phòng tắm, các vật dụng làm bằng gỗ hay kim loại, nhựa … ) chưa ?


5. 5.Trẻ có thể phân loại các bức tranh theo kích cỡ, màu sắc căn cứ trên những gì thể hiện chưa ?


6. 6.Trẻ có thể đoán ra được kết cục của một câu chuyện đơn giản không ?


7. 7.Trẻ có thể nhớ và thực hiện cùng một lúc theo trình tự trước sau 3 yêu cầu liên tiếp (Vídụ: Con cởi áo khoác ra, rồi vào bếp rửa tay xong mang cho mẹ cái ly )


8. 8.Trẻ có thể nhìn các bức ảnh diễn tả các thời điểm khác nhau và sắp xếp chúng theo đúng trình tự thời gian không ?

Trong trường hợp trẻ làm kém hay chưa biết thực hiện các yêu cầu này thì đây chính là một trong những mục tiêu cần đặt ra trong việc chuẩn bị về năng lực và nhận thức cho các bé khi bước vào lớp Một.






3.Khả năng phát triển về nghe và nhìn

Trong giai đoạn này, trẻ phát triển trí tưởng tượng khá tốt và bắt đầu biết phân biệt được điều tốt, xấu. Dù quan điểm về tốt xấu hay thiện ác của trẻ còn đơn giản. Đối với trẻ thì cái gì sáng, đẹp, dễ thương, nhỏ nhắn là tốt, còn cái gì tối, xấu, to lớn, dị hợm là xấu. Từ đó, trẻ thích nghe những câu chuyện cổ tích có nội dung Thiện – Ác được phân biệt rõ ràng, kết thúc có hậu là kẻ ác bị trừng trị còn người tốt thì được hưởng phúc và sợ hãi trước bóng tối, trước cái gì to lớn, gớm ghiếc !



Có suy nghĩ cho rằng, trong một số truyện cổ tích như chuyện Tấm – Cám, truyện Alibaba và 40 tên cướp có nội dung bạo lực khi mà cả những nhân vật chính diện cũng có những hành động có vẻ tàn ác, điều này có thể gây ra những ảnh hưởng xấu lên đứa trẻ. Thực ra, truyện cổ tích phân biệt Thiện – Ác rất rõ ràng, kết thúc luôn có hậu và những gì mà kẻ ác trong các câu chuyện nhận lãnh chỉ là những hậu quả do sự ác độc của chúng mà thôi. Điều đó khác hẳn với phần lớn các truyện tranh dành cho thiếu nhi ngày nay, khi mà sự phân biệt giữa Thiện ác rất mơ hồ, và những tội ác trong các câu chuyện chỉ là do lòng đố kỵ, ganh ghét thậm chí được xem là một thú vui, hay có khi không vì một lý do gì cả … Chính điều này sẽ khiến cho trẻ bị lẫn lộn, không cho kẻ ác là xấu nữa và từ đó có thể đưa đến những việc bắt chước tai hại sau này.

Cũng thông qua các loại truyện cổ tích hay chuyện trẻ em mà trẻ được nghe kể lại hay xem trên TV mà khả năng nghe, nhìn và nói của trẻ được phát triển khá nhanh. (Tuy nhiên, việc xem TV chỉ nên diễn ra vào buổi tối, khi trẻ đã ăn xong và không kéo dài quá 2 giờ đối với trẻ dưới 5 tuổi ) Trẻ nghe người lớn nói, trẻ nhìn thấy những việc người lớn làm để ghi nhớ và từ đó đưa ra những nhận định, những lời nói mà mới nghe qua, tưởng như là ngô nghê, hay ngây thơ. Nhưng nếu xét kỹ lại thì có khi chúng ta phải giật mình vì những ý nghĩ của các lời lẽ tưởng như đơn giản của trẻ. Vì thế, khi trò chuyện với trẻ, thậm chí là khi bố mẹ trao đổi với nhau mà có sự hiện diện của trẻ, chúng ta phải hết sức cẩn thận, ăn nói một cách thận trọng trước mặt trẻ để tránh cho trẻ “tiêm nhiễm” nhưng suy nghĩ tiêu cực về cuộc sống.

Chúng ta có thể giúp trẻ phát triển các khả năng về nghe/nhìn và diễn đạt thông qua các hoạt động trò chơi. Thông thường thì trong lớp mẫu giáo, các giáo viên cũng có những hoạt động giúp trẻ phát triển các khả năng này. Nhưng chính những hoạt động tại gia đình mới là những hoạt động có khả năng bồi dưỡng và kích thích tốt nhất cho trẻ trong việc phát triển các khả năng này.

Trong các sinh hoạt tại gia đình, chúng ta khuyến khích trẻ chịu khó lắng nghe những âm thanh bên ngoài, phân biệt giọng nói của những người thân. Biết chú ý đến những tiếng nước chảy trong phòng tắm, tiếng xe gắn máy của cha mẹ đi làm về …



Câu hỏi đánh giá khả năng phát triển nghe/nhìn:

1. 1.Trẻ có phát hiện ra sự thay đổi các xếp đặt các vật dụng trong nhà (sau khi kê dọn lại) hay các món đồ chơi trên kệ đồ chơi của trẻ ( thêm vào và bớt đi vài món )


2. 2.Trẻ có nhận ra sự khác biệt giữa các bức tranh cùng chủ đề nhưng có sự thay đổi về nội dung (Tranh vẽ một cái cây vào mùa Xuân, mùa Hè, mùa Thu và mùa Đông với đặc điểm khác nhau ) hay tìm ra được ít nhất là 3 điểm khác nhau giữa hai bức tranh trông có vẻ như giống hệt nhau ?


3. 3.Trẻ có thể phân biệt được 2 loại âm thanh khác nhau (gõ muỗng lên cái ly gỗ và gõ lên cái ly bằng kim loại )


4. 4.Trẻ có khả năng tập trung để nghe được những tiếng kêu, tiếng động nhỏ ( tiếng thì thầm )


5. 5.Trẻ có thể tìm ra 5 điểm khác nhau giữa hai bức tranh giống nhau ( từ 3 – 5 phút ).


6. 6.Trẻ có thể phân biệt được các sắc độ trong một bức hình : Phân biệt giữa màu hồng và màu đỏ, màu vàng và mầu vàng chanh…


7. 7.Trẻ có thể nghe kể một câu chuyện ngắn và nhắc lại nội dung theo đúng trình tự những gì mình nghe được ?


8. 8.Trẻ có thể nghe bố mẹ kể chuyện hay đọc truyện cho nghe một cách thích thú ?

Trẻ cần phải đạt được 3/5 các khả năng nêu trên. Có thể có những khác biệt khác nhau về sự phát triển khả năng nghe nhìn, khác năng ghi nhớ và khả năng vận động, có những em giỏi về mặt này nhưng kém về mặt khác,đó cũng là điều bình thường. Nhưng hãy lưu ý nếu trẻ thật giỏi ở một mặt nhưng lại rất kém hay không biết gì ở những mặt khác hay mặt nào cũng kém. Điều này có thể xem là một tình trạng không bình thường vì đó có thể là một biểu hiện của tình trạng Tự Kỷ hay chậm phát triển trí tuệ. Chúng ta cần phải có những kiểm tra và chẩn đoán thích hợp để phát hiện sớm các vấn đề của trẻ.